عدم جهش  موجب بی انگیزگی تحصیلی می شود

رسولیان ضمن اشاره به جنبه های مثبت جهش تحصیلی گفت : کودکان با هوش، به لحاظ توانایی شناختی نسبت به سایر کودکان برتری دارند. این در حالی است  که آن ها در یک کلاس درس و از  برنامه درسی یکسانی بهره می گیرند و آموزش همسطح با سایر کودکان آن ها را خیلی زود خسته می کند. کلاس درس، برنامه های آموزشی و نیز نحوه تدریس معلم، یک حالت خسته کننده و کسالت آوری برای آنان به وجود آورده و علاوه بر این که باعث هدر رفتن استعدادهای آنان می شود ار تباط بین معلم و شاگرد را مخدوش می کند. تحقیقات مختلف نشان میدهد مواردی چون نفرت از مدرسه و بی انگیزگی تحصیلی، از پیامدهای اساسی نبود امکان جهش  برای دانش آموزان تیز هوش است.

این متخصص روانشناسی تربیتی در بخشی دیگر از سخنان خود به جنبه های منفی جهش تحصیلی اشاره نمود و از موارد زیر یاد کرد؛

1-یادگیری سطحی و جهش

رسولیان در خصوص یادگیری سطحی در فرآیند جهش تحصیلی افزود : هنگامی که یک کودک جهش تحصیلی انجام می دهد از آنجا که والدین می خواهند  او را سریع  برای امتحانات تابستان  آماده کنند این دانش آموز فعالیت های برنامه درسی کلاسی را تجربه نمی کند و محتوای کلاس را به شیوه ای غیر فعال  و سطحی می آموزد. در نتیجه این دانش آموز عملا عمق یادگیری را درک نکرده و یادگیری لذت بخش و تنوع آموزش در برنامه درسی عمل گرایانه که مبتنی بر اکتشاف است را در آن پایه از دست می دهد و مهمترین پیامد این موضوع، ضعف رفتارهای ورودی برای پایه بالاتر می باشد؛ چرا که ممکن است دانش آموز را در پایه بالاتر دچار مشکلاتی کند که نتواند مانند قبل سرآمد کلاس باشد. این ضعف ممکن است موجب کاهش اعتماد به نفس در دانش آموز گردد و در کل از غنا و تعمیق یادگیری کاسته و مانع از اکتشافات فردی کودکان می گردد.

2- فشار روانی و جهش تحصیلی

رسولیان در زمینه فشار روانی در جهش تحصیلی خاطر نشان کرد: جهش تحصیلی به لحاظ روحی-روانی  فشاری را بر کودک وارد می کند که این فشار  ممکن است ساختار شخصیتی و روانی وی را بهم ریخته و صدمات جبران نا پذیری بر سازگاری وی در دوره بزرگسالی وارد کند. خصوصاً که کودک در آزمونِ هوش، نمرۀ لازم را کسب ننماید. بسیاری از مواردی که برای انجام آزمون جهش تحصیلی مراجعه می کنند علت هایی را عنوان می کنند که  جای شگفتی و تاسف دارد؛ از آن جمله می توان به موارد چشم و هم چشمی، ایجاد فرصت یکساله برای کنکور، ایجاد فرصت برای خروج از کشور، ایجاد فرصت برای حفظ قرآن مجید و... را مطرح می کنند و تنها مساله ای که در این میان اهمیتی ندارد کودک و توانمندی های اوست! این گونه والدین کودک را در دنیایی از رویا و آرزو فرو برده و تصویری هیجانی از آیندۀ کودکِ جهشی برای وی متصور می شوند که با عدم کسب نمره در آزمونِ هوشِ جهش، این کاخ آرزو به یکباره فرو ریخته و دانش آموز عواطف و هیجانات منفیِ ناشی از شکست را فراتر از توان خود تجربه می کند و احساس سرخوردگی تا مدت ها گریبانگیر کودک است.  برای کودکی هم که تیز هوش است، اگر چه تحصیل در پایه بالاتر آسان و سهل است اما  لازم به ذکر است که این کودک نیز ممکن است در بعضی جنبه ها  قوی باشد اما در برخی دروس مانند فرد معمولی باشد  این ناهماهنگی استرس زا بوده  و پیامد های منفی روانی به بار خواهد آورد.

3-کوتاه نمودن ساختار طبیعی رشد و جهش

 رسولیان در ادامه ضمن توجه به ساختار طبیعی رشد گفت : مر بیان بزرگی چون روسو در آموزه های تعلیم و تربیت به این نکته اشاره کرده اند که نباید  دوره رشد را کوتاه نمود؛ بعنوان مثال کودکی که باید شش سال با همنوعان خود بازی کرده و کودکی کند خیلی زود با دوره کودکی وداع می کند و این فرآیند به معنای بی پاسخ ماندن  بسیاری از نیاز های روانی اجتماعی است که در هر دوره رشدی وجود دارد. در تبیین دیگر این مساله می توان گفت رشد ذهنی بالا نمی تواند ملاک معتبری برای رشد عاطفی_اجتماعی کودک به حساب آید؛ کما این که رشد اجتماعی-هیجانی کودک همان اهمیتی را دارد که هوش عمومی کودک دارد. چه بسا امکان دارد که کودک تیزهوش از این نظر همانند همسالان عادی خود ویا حتی پایین تر باشد. به همین دلیل گاهاً جهش تحصیلی موقعیتی را برای این دسته از کودکان ایجاد می کند که شکاف و ناهماهنگی بین رشد ذهنی با دیگر جنبه های رشد را موجب می شود.

رسولیان خاطر نشان کرد: با این حال آسان ترین و راحت ترین روش تسریع در آموزش کودکان تیزهوش، آن هم با توجه به محدودیت های موجود در کشور جهش تحصیلی می باشد.

نظر به معایب این طرح لازم است توصیه ها ی زیر  جدی گرفته شود:

1-جهش تصمیمی است که مورد علاقه ی والدین بوده و متاسفانه در اکثر موارد این تصمیم بدون آگاهی کافی و بدون توجه به شرایط کودک گرفته می شود. لذا کسب آگاهی کامل و اطمینان از توانمندی ویژه کودک از ضروریات گام برداشتن در این مسیر است.

2- قبل از  اجرای آزمون جهش لازم است این کودکان مورد ارزیابی دقیق روانشناسان باتجربه قرار گیرند و عملکرد تحصیلی مطلوب نمی تواند نشانه هوش بالا باشد. پیشرفت تحصیلی تنها یک بعد از استعداد است و نمی تواند نشانه  نابغه بودن کودک باشد و می توان گفت این گروه از دانش آموزان تیزکوشند نه تیزهوش  و بنابراین والدین گرامی نیاز دارند به این موضوع توجه ویژه داشته باشند.

3-با توجه به تعاریف اخیر از هوش کودک با هوش نیازمند تعریف دوباره است و جهش تحصیلی نیازمند بازبینی مجدد است.